Zgodnie z mitem o Syzyfie „syzyfowa praca” oznacza zajęcie bezsensowne i bardzo ciężkie, nie mające końca, a co najważniejsze, z góry skazane na niepowodzenie. Tytuł powieści Żeromskiego odnosi się do procesu rusyfikacji polskiej młodzieży i wysiłków nauczycieli, którzy starali się proces ten przeprowadzać. Działania wydawały się przynosić efekty, ponieważ uczniowie zaczynali mówić po rosyjsku, przyjmowali rosyjską wersję historii i założyli nawet rusofilskie koło. Jak w micie o Syzyfie kamień był już niemal na szczycie, gdy działania kilku uczniów i nauczycieli, polska poezja i historia sprawiły, że w zrusyfikowanych uczniach rozbudziły się patriotyzm i miłość do polskości oraz nienawiść do zaborcy.
„Syzyfowe prace” to przedstawiająca realistyczne wydarzenia powieść Stefana Żeromskiego, utwór należący do epiki. Występuje w niej trzecioosobowy, wszechwiedzący narrator. Sam utwór, jak typowa powieść, jest wielowątkowy.