Henryk Sienkiewicz sam przyznawał, że tworzy swoje powieści „ku pokrzepieniu serc”. Hasło to wieńczy trylogię autora, na którą składają się „Ogniem i mieczem”, „Potop” oraz „Pan Wołodyjowski”. Powieści te opisują trudne czasy dla Rzeczpospolitej i zmagania z zewnętrznymi zagrożeniami. Sienkiewicz tworzył w trakcie zaborów, a trylogia, a pośrednio inne powieści autora, miały rozbudzić patriotyczne uczucia Polaków w trudnych czasach, przedstawiała sytuacje, w których zarówno sama Polska, jak i prześladowane grupy (np. chrześcijanie w „Quo Vadis”) sprzeciwiały się opresji i agresji.
Sienkiewicz obrał sobie za cel „pokrzepienie serc”, czyli rozbudzenie i umocnienie patriotycznych uczuć w Polakach w trudnych czasach zaborów. W swoich powieściach nawiązywał do trudnych czasów Rzeczpospolitej oraz opresji wobec danych grup społecznych, co miało odnosić się do prześladowań Polaków przez zaborców. Literatura Sienkiewicza przypominała Polakom o czasach ich świetności i możliwościach przezwyciężania trudności, jakie stoją przed narodem Polskim.