| Tekst | Prezentowane poglądy |
| Aleksander Świętochowski „My i wy” | – wymiana i opis wartości oraz założenia pozytywistów;– tłumaczy i uzasadnia stanowisko pozytywistów; |
| Piotr Chmielowski „Utylitaryzm w literaturze”: | – użyteczność każdej jednostki w społeczeństwie;– artysta jest zwykłym obywatelem, który nie może być egoistą i izolować się od codzienności;– twórczość artystyczna powinna przyczyniać się do rozwoju społeczeństwa i zapewniać dobro ogółu; |
| Eliza Orzeszkowa „O Żydach i kwestii żydowskiej” | – poznanie społeczności żydowskiej przy zastosowaniu metod badawczych;– asymilacja Żydów w celu zapewnienia harmonii całemu społeczeństwu;– zrezygnowanie ze stereotypowego myślenia, kierowanie się pewnymi faktami;– edukowanie społeczeństwa; |
| Eliza Orzeszkowa „Kilka słów o kobietach”: | – odwoływanie się do faktów i nauki (filozofia pozytywna);– twierdzenia, że każda jednostka powinna mieć swój wkład w rozwój społeczeństwa (utylitaryzm);– postrzeganie organizmu jako jeden organizm, równość i istotność jednostek, które go tworzą (organicyzm);– nawiązywanie do pracy organicznej i pracy u podstaw. |
| Poglądy prezentowane w artykułach wynikają z założeń filozofii pozytywizmu poprzez:– odwoływanie się do faktów i nauki (filozofia pozytywna);– twierdzenia, że każda jednostka powinna mieć swój wkład w rozwój społeczeństwa (utylitaryzm);– postrzeganie organizmu jako jeden organizm, równość i istotność jednostek, które go tworzą (organicyzm);– nawiązywanie do pracy organicznej i pracy u podstaw. | |
Założenia filozofii pozytywizmu:
– August Comte – filozofia pozytywna bada fakty i rządzące nimi prawa, podkreśla istotność faktów oraz stosowania naukowych metod badawczych;
– John Stuart Mill – utylitaryzm zakłada, że działania każdej jednostki powinny prowadzić do rozwoju społeczeństwa i dobra ogółu;
– Herbert Spencer – organicyzm ujmuje społeczeństwo jako żywy organizm, jednostki go tworzące powinny ze sobą współpracować w celu harmonijnego rozwoju; organicyzm stał się podstawą do rozwoju haseł praca organiczna i praca u podstaw.
Aleksander Świętochowski przedstawia główne założenia i postulaty pozytywizmu zgodnie z filozofią pozytywizmu.
Piotr Chmielowski w swoich założeniach wykorzystuje głównie teorię utylitaryzmu.
Eliza Orzeszkowa docenia wartość filozofii pozytywnej, w swoich założeniach odwołuje się do organicyzmu, pracy organicznej i pracy u podstaw.
Powyższe wskazuje na to, że poglądy wszystkich wymienionych autorów wynikają z założeń filozofii pozytywizmu.