| Państwo: | Charakterystyka religii/różnice: | Elementy dziedzictwa: | Podobieństwa: |
| MEZOPOTAMIA | Politeizm.Kult bogów poprzez składanie ofiar, czynności religijne wykonywane przez kapłanów, władca – pomazaniec boży.Kult płodności i żywiołów.Budowanie wielkich świątyń – zikkuratów, Ważne miejsce w obrzędach miała magia i astrologia.Wiara w życie pozagrobowe. | zikkuraty, astrologia | · Wszystkie te religie dotyczą najstarszych cywilizacji, są znane już od starożytności,· W każdej z nich władza nad państwem jest powiązana z religią i obrzędami kultowymi,· Każda z tych religii była wyrażana w mniejszy lub większy sposób poprzez sztukę (malowidła, czy nawet olbrzymie świątynie).· W każdej z nich ważną rolę pełnią kapłani.· W każdej z tych religii występują religijne przekazy pisane lub ustne oraz jakaś forma wiary w życie pośmiertne. |
| EGIPT | Politeizm.Władca państwa uznany za syna boga słońca. Najważniejsi bogowie – Ra, Ozyrys, Izyda, Thot, Horus, przedstawiani jako ludzie z głowami zwierząt. Kult świętych zwierząt – koty, ibisy, skarabeusze. Wiara w życie pozagrobowe – system mumifikacji i balsamowania zwłok. Czynności religijne – kapłani, najbardziej wykształcona warstwa mieszkańców.Wiara, że człowiek składa się z 3 elementów – z ciała, z „ba” (duszy) oraz z „ka” (ducha opiekuńczego człowieka). | Piramidy,Sfinks,Hieroglify,Mumie, sarkofagi | |
| IZRAEL | Judaizm – monoteizm.Wiara w jedynego boga – Jahwe, tradycja oparta na przekazach proroków i kapłanów. Wiara w przyjście mesjasza – zbawiciela. Zasady wiary opisane w Torze – świętej księdze, postępowanie oparte na Dziesięciu Przykazaniach. Świątynie – synagogi, są miejscami spotkań, symbole religii to Gwiazda Dawida oraz menora – siedmioramienny świecznik. Najważniejsze święta: Purim, Chanukka, czy Jom Kippur. | Tora, Stary Testament, Ściana Płaczu, Dziesięć Przykazań. Podwaliny późniejszych wielkich religii monoteistycznych. | |
| INDIE | Religia, stanowiąca zbiór wierzeń z terenów doliny Indusu – hinduizm.Politeizm.Szacunek dla świętych ksiąg – wed.Wiara w reinkarnację.Prawo akcji i reakcji – karma.Dążenie do wyzwolenia i/lub nirwany.Bogata mitologia – wiara w dewy, Asurów i istoty astralne.Czynności kultowe zarezerwowane dla kapłanów – braminów. | Święte księgi – wedy,wiara w reinkarnację, karmę oraz nirwanę. | |
| CHINY | Nonteistyczne (nie afirmujące i nienegujące istnienia istot boskich) systemy filozoficzno-religijne:· Taoizm,· Konfucjanizm,· Buddyzm. Taoizm:Twórca – Laozi, wiara w ying i yang, wiara w 5 żywiołów (przemian): woda, drzewo, ogień, ziemia, metal. Bardzo ważna jest idea DAO, która jest esencją wszechświata, na niej oparte są wszelkie wydarzenia i zmiany. Stanem pożądanym jest działanie w zgodzie z DAO, działanie bez wysiłku, inaczej WU-WEI. Filozofia podobna do stoicyzmu. Konfucjanizm:Twórca – Konfucjusz, wiara w hierarchię społeczną i pełnienie ról wynikających z pozycji. Bardzo ważne jest zachowanie porządku, czystości oraz przestrzeganie tradycji. Miał wielki wpływ na etykę, moralność, tradycję oraz politykę Chin czy Japonii. Wiara we wspólnego ducha przodków – NIEBO, który steruje losami świata. Negacja zbrojnego rozwiązywania konfliktów – wojna zaburza porządek, jest nie pożądana. Zasada „pięciu powinności”:- syna wobec ojca,- poddanego wobec władcy,- żony wobec męża,- młodszego brata wobec starszego,- przyjaciół wobec siebie wzajemnie. Buddyzm:Twórca – Siddharta Gautama, wiara w Cztery Szlachetne Prawdy – o cierpieniu, o przyczynie cierpienia, o ustaniu cierpienia i o ścieżce prowadzącej do ustania cierpienia. Budda – pierwszy człowiek, który osiągnął oświecenie, czyli stan całkowicie wolny od wszelkiego cierpienia (dążenie do nirwany). Wiara w reinkarnację. Medytacja jako sposób na osiągnięcie nirwany. | Systemy filozoficzne, które funkcjonują do dziś, joga, medytacja, zasady etyczne. |
Niemal wszystkie pierwsze cywilizacje (poza Izraelem) wyznawały religie politeistyczne.