Do powstania kościuszkowskiego doszło, ponieważ decyzjami II rozbioru doszło do utraty niezależności w polityce wewnętrznej i zewnętrznej. Bunt wywołały rządy sprawowane przez Rosję wewnątrz Rzeczypospolitej.
Powstanie kościuszkowskie było ostatnim zrywem patriotycznym niepodległej Rzeczypospolitej. Na jego czele stanął bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, Tadeusz Kościuszko, który uzyskał od króla niepodzielną władzę jako naczelnik. Mimo początkowych sukcesów, powstanie upadło po militarnym zaangażowaniu się Prus.