Poznawanie świata przez intuicję odnosi się do odrzucenia oświeceniowego postulatu o poznawaniu świata przez racjonalny rozum. Dobrze ilustruje to ballada „Romantyczność” Adama Mickiewicza, w której stary mędrzec symbolizuje człowieka oświecenia i jego tendencję do racjonalnej oceny świata. Podmiot liryczny odrzuca jego myślenie, deklarując wiarę w ludowe wierzenia oraz poznawanie świata za pomocą uczuć i wiary.
Romantyzm odrzucał oświeceniowy postulat o potędze rozumu i oświeceniowy styl literacki. Motywem przewodnim literatury stały się zjawiska nadprzyrodzone, kultura ludowa i poznawanie świata przez serce i duszę, a nie rozum.