Proces tworzenia się monarchii stanowej w Polsce rozpoczął się w XII wieku, a ugruntował w wiekach późniejszych:
- do utworzenia szlachty doszło w wyniku przekształceń w obrębie rycerstwa;
- na mocy uniezależnienia się kleru od władzy świeckiej rozpowszechniło się prawo kanoniczne i odrębne sądy, co skutkowało powstaniu stanu duchownego;
- wzrost liczby miast, w dodatku lokowanym na odrębnym prawie niemieckim i posiadających własny samorząd spowodował powstanie mieszczaństwa;
- lokacje wsi doprowadziły do podziału chłopów na wolnych i niewolnych.
Równocześnie z innymi monarchiami europejskimi Polska zaczęła przeżywać transformację od monarchii patrymonialnej do stanowej.