b) Treść wypowiedzi Kmicica:
– monolog;
– stwierdza, że wszyscy uważają go za wroga;
– wyraża swoje silne emocje poprzez wyliczenia, powtórzenia i wykrzyknienia;
– niedowierza skutkom własnych działań;
– zwraca się bezpośrednio do Chrystusa;
– ślubuje służbę ojczyźnie;
– prosi Boga o natchnienie;
– chce wysłać list do Oleńki – nie robi tego, chcąc, aby świadczyły o nim uczynki, a nie słowa;
– pisze list do Wołodyjowskiego, aby go ostrzec;
– wyraża swoją bezradność;
– modli się o Chrystusa;
– krytykuje swoje dotychczasowe postępowanie;
– wyraża pragnienie naprawienia swoich błędów.
Forma wypowiedzi Kmicica:
| Środek językowy | Przykład |
| wyliczenie | „Zdrajcam dla Radziwiłłów, zdrajca dla Oleńki, zdrajca dla konfederatów, zdrajca dla króla!... Zgubiłem sławę, cześć, siebie, Oleńkę!...” |
| powtórzenie | „Zdrajcam dla Radziwiłłów, zdrajca dla Oleńki, zdrajca dla konfederatów, zdrajca dla króla!... Zgubiłem sławę, cześć, siebie, Oleńkę!...” |
| wykrzyknienie | „Ślepy! głupi warchole!” |
| pytanie retoryczne | „Zali ja to wszystko uczyniłem?” |
| apostrofa | „Ślubuję Ci, Chryste Panie […]”. |
Kmicic rozmawia sam ze sobą, zachodzi w nim przemiana wewnętrzna. Dostrzega swoje błędy, żałuje ich, ślubuje odkupienie swoich wiń poprzez czyny, a nie słowa. Modli się do Boga i prosi go o natchnienie. W jego wypowiedzi znajdują się następujące środki językowe:
– wyliczenie to wymienienie po sobie elementów lub cech charakterystycznych dla pewnej całości celem ich wzmocnienia i podkreślenia;
– powtórzenie polega na wielokrotnym użyciu tego samego słowa, zwrotu lub wersów w celu podkreślenia i wzmocnienia znaczenia oraz zwiększenia ekspresji;
– wykrzyknienie to wyraz lub zdanie wykrzyknikowe, które wyraża uczucia i emocje, podkreśla je, uwydatnia;
– pytanie retoryczne to pytanie, którego nie zadaje się w celu uzyskania odpowiedzi, ma skłonić odbiorcę do przemyśleń, podkreślić istotność poruszanej kwestii;
– apostrofa to bezpośredni zwrot do konkretnej osoby, idei, pojęcia, nadaje podniosły charakter wypowiedzi.