NIK może kontrolować działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia:
1) legalności – czy jednostka działa zgodnie z obowiązującym prawem,
2) gospodarności – czy jednostka odpowiedzialnie i rozważnie wydaje przeznaczone dla niej pieniądze państwowe.
3) celowości – czy jednostka realizuje swoje zaplanowane i określone cele
4) rzetelności – czy jednostka wykonuje swoje cele z należytą starannością i dbałością.
Z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności NIK może kontrolować:
· organy samorządu terytorialnego, komunalne osób prawnych i innych komunalne jednostki organizacyjne.
Z punktu widzenia legalności i gospodarności NIK może kontrolować:
· inne organy i osoby prawne, które dysponują pieniędzmi publicznymi.
Wnioski, wystąpienia oraz sprawozdania z wyników przeprowadzonych kontroli NIK przekazuje Sejmowi.
Najwyższa Izba Kontroli to naczelny organ kontroli państwowej. Jest podległy Sejmowi, jego działalność regulują rozdział IX Konstytucji RP oraz Ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli.