Na upadek Rzeczypospolitej znaczący wpływ miały zarówno czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Do tych pierwszych można zaliczyć:
· współpraca pomiędzy Rosją a Prusami po zakończeniu wojny siedmioletniej;
· obojętność państw europejskich na działania zaborców;
· rozwój potęgi rosyjskiej i wpływów kraju na arenie międzynarodowej;
Natomiast do wewnętrznych czynników zaborów Rzeczypospolitej należą:
· notoryczne zrywanie sejmów – korzystanie z liberum veto;
· brak ugruntowanej władzy monarszej;
· szlachta dbała głównie o własne interesy, a nie losy państwa;
· dysproporcja w liczebności siły militarnych względem zaborców.
Przyczyny rozbiorów Rzeczypospolitej pod koniec XVIII w. wzbudzały od lat spory pomiędzy historykami. Na przykład w XIX w. ci, którzy należeli do szkoły krakowskiej, winą za upadek państwa obarczali rodaków, którzy utrudniali wprowadzenie koniecznych przemian w państwie.
Z kolei przedstawiciele szkoły warszawskiej stawiali tezę, iż to czynniki zewnętrzne zdecydowały o utracie niepodległości. Według nich Prusy, Rosja i Austria obawiały się, że Rzeczypospolita, w której zaczęto wprowadzać reformy, stanie się potęgą i będzie stanowić dla nich zagrożenie.