Stalin w swoim radiowym wystąpieniu po ataku niemieckim na ZSRS wyjaśniał, że wojna rozpoczęła się w warunkach korzystnych dla wojsk niemieckich i niekorzystnych dla wojsk radzieckich. Wojska niemieckie były całkowicie zmobilizowane, znajdowały się w pełnej gotowości, natomiast siły radzieckie trzeba było dopiero mobilizować.
Współpraca między III Rzeszą, a Związkiem Sowieckim została uregulowana paktem Ribbentrop–Mołotow z sierpnia 1939 roku. Napięcia między sojusznikami stały się widoczne w listopadzie 1940 roku, kiedy Hitler próbował wciągnąć ZSRS do walki z Wielką Brytanią.
W grudniu 1940 roku Hitler zatwierdził plan ataku na ZSRS, który został przesunięty na 22 czerwca 1941 roku, ze względu na udział III Rzeszy w walkach na Bałkanach.