W Średniowieczu religii podporządkowana jest filozofia, która utraciła dawną niezależność i wielostronność w podejmowaniu pytań o naturę świata i sens ludzkiego istnienia. Jej głównym zadaniem stało się wyjaśnienie i systematyzowanie prawd wiary, które nie podlegają dyskusji.
Przykładami średniowiecznych dzieł o tematyce ascetyzmu były żywoty świętych, „Kwiatki świętego Franciszka”, gdzie poznajemy człowieka, który szuka sensu życia na ziemi, zwraca się do całego świata z miłością i zrozumieniem. „Legenda o św. Aleksym”, której bohater był typowy średniowieczny asceta, syn bogatego, rzymskiego patrycjusza. Rozdał swój majątek „popom, żakom”. Opuścił żonę w dniu ślubu. Wiódł żebracze życie, a potem pod schodami własnego pałacu, cierpiał dobrowolnie poniżenie. „pamiętaj, że umrzesz”. W Baroku mottem jest „pamiętaj, że wszystko przemija.
Najbardziej charakterystyczny jest sonet „Do trupa”. Szokujący jest pomysł porównania człowieka nieszczęśliwie zakochanego do trupa. Z kolei wiersz „Niestatek” jest nagromadzeniem wielu paradoksów, takich jak zamknięcie wiatru w worku, uspokojenie groźbą burzliwego morza, zalanie krateru Etny łzami. W zakończeniu wiersza autor podaje efektowny pomysł, że największym paradoksem jest stateczna białogłowa.
Renesans to odrodzenie się kultury starożytnych Greków i Rzymian. Powracano do światopoglądu starożytnych stoików, którzy zalecali spokojną, zrównoważoną reakcję na smutki i radości, a przede wszystkim epikurejczyków, według których sens życia upatrywali w przyjemnościach, unikaniu trosk i cierpień. Podobny sens miało horacjańskie hasło „carpe diem” („korzystaj z dnia”). Wszystkie te hasła filozoficzne i światopoglądowe znalazły odzwierciedlenie w twórczości najwybitniejszego poety polskiego Renesansu Jana Kochanowskiego.
Każda epoka w inny sposób odbiera przeżycia metafizyczne.