Postacie historyczne w utworach polskich romantyków były zwykle przywoływane jako przykład patriotycznych postaw i poświęcenia w walce o niepodległość ojczyzny. Takie wzorce literackie miały służyć upowszechnianiu patriotyzmu. Były przykładem oddania i bohaterstwa, godnym naśladowania. Generał Sowiński w utworze Juliusza Słowackiego „Sowiński w okopach Woli” – został przedstawiony jako wzór walki do końca – nawet gdy wygrana jest niemożliwa. Adamowi Mickiewiczowi w utworze „Śmierć pułkownika” za taki wzór posłużyła postać Emilii Plater – kobiety – żołnierza, bohaterki Powstania Styczniowego. Dla niej walka o ojczyznę była sens życia i najważniejszą misją. W Reducie Ordona Mickiewicz pokazał garstkę żołnierzy przeciwstawiających się olbrzymiej armii rosyjskiej. Jest to symbol najwyższego poświęcenia w walce, która od początku była skazana na niepowodzenie. W Pogrzebie kapitana Meyznera Słowacki pokazał smutny los na jaki byli skazai zwykli żołnierze powstania listopadowego. PO upadku powstanie byli zmuszeni do emigracji na zachód Europy, gdzie musieli zmagać się z biedą, samotnością i niejednokrotnie wrogością gospodarzy. Umierali w zapomnieniu i chowani byli w zbiorowych grobach dla biedoty. Nikt nie oddawał im hołdu za ofiarę którą ponieśli za życia.Fortepian Szopena i Bema pamięci żałobny rapsod pokazują natomiast portrety wielkich Polaków – kompozytora i wiecznego żołnierza i bojownika o wolność nie tylko Polaków ale też innych narodów. Przez przywołanie wydarzeń historycznych, autorzy wskazuje na konkretne chwalebne postawy, które powinny stać się przykładem dla postępowania współczesnych. Potępiają też postawy współczesnych przywódców narodu –na emigracji, którzy zapominali o szeregowych żołnierzach.
Postacie historyczne przywoływane przez autorów utworów romantycznych miały na celu pokazanie wzorców godnych do naśladowania. Chodziło o to aby zachować ducha walki w narodzie i podtrzymać wiarę w odzyskanie niepodległości Polski.