Gawęda to utwór epicki, który był związany z kulturą szlachecką. Było to opowiadanie wzorowane na ustnych przekazach opowiadających historyjki z życia szlachty. Zarówno Pan Tadeusz jak i Pamiątki Soplicy posiadają cechy tego gatunku. W pamiątkach Soplicy narracja toczy się wartko, występują liczne bezpośrednie zwroty do odbiorcy, oraz dygresje od głównego tematu.
Rzewuski w Pamiątkach Soplicy wprowadził pierwszoosobowego narratora, który równocześnie jest bohaterem opowiadań o historii Polski i Litwy. Używa języka potocznego. Stosuje częste pytania retoryczne, zwraca się bezpośrednio do słuchaczy. Natomiast w przytoczonym fragmencie Pana Tadeusza A. Mickiewicza cechy gawędy to tematyka – historia kraju, bezpośrednie zwroty do słuchacza, używa zwrotów zaczerpniętych z języka potocznego.
Gawęda – gatunek epicki, który ukształtował się w kręgu szlacheckiej kultury polsko–litewskiej. Wywodzi się z ustnych opowieści. Naśladuje wypowiedź mówioną, ma luźną kompozycję, liczne dygresje, wiele wątków. Narrator zwraca się bezpośrednio do odbiorcy.
Przykłady gawędy – S. Rzewuski: Pamiątki Soplicy, fragmenty Pana Tadeusza A. Mickiewicza.