Rada Europejska jest strategicznym organem w systemie UE. Wyznacza ona cele strategiczne Unii i kierunki ich osiągnięcia. Jest siłą napędzającą główne inicjatywy polityczne. Podejmuje decyzje w trudnych sprawach. Na forum Rady Europejskiej konsultuje się wspólne stanowisko UE w polityce zagranicznej oraz polityce bezpieczeństwa. Rada decyduje o zmianach całego systemu politycznego UE. Wpływa na reformy oraz kolejne rozszerzenia.
Rada Ministrów jest głównym organem ustawodawczym, lecz spełnia również wiele funkcji typowych dla rządu. Rada opracowuje wspólną politykę zagraniczną oraz politykę bezpieczeństwa i obrony.
Parlament Europejski to reprezentacja obywateli UE. Pełni funkcję prawodawczą, budżetową, kontrolną oraz kreacyjną.
Komisja Europejska to organ wykonawczy Unii Europejskiej, odpowiedzialny za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzający jej funduszami. Komisja posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych.
Europejski Bank Centralny odpowiada za zarządzanie walutą euro i polityką pieniężną. Jest odpowiedzialny za stabilność cen, ustala stopy procentowe i emituje banknoty euro.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej czuwa nad przestrzeganiem prawa UE. Jest jedyną instytucją unijną dokonującą wiążącej wykładni prawa europejskiego. Rozpatruje skargi przeciwko państwom członkowskim i rozstrzyga spory między nimi. Wydaje opinie na temat zgodności planowanej umowy międzynarodowej z prawem europejskim. Trybunał jest również sądem odwoławczym od orzeczeń Sądu. Orzeczenia Trybunału są ostateczne i niepodważalne.
Trybunał Obrachunkowy kontroluje wszystkie dochody i wydatki UE, a także organów i jednostek tworzonych przez UE. Trybunał sprawdza prawidłowość decyzji finansowych i ich zgodność z prawem, a także nadzoruje, czy budżet UE jest zarządzany we właściwy sposób.
Zgodnie z pozycją ustrojową opisaną w TUE do głównych instytucji Unii zalicza się:
· Radę Europejską;
· Radę;
· Parlament Europejski;
· Komisję Europejską;
· Trybunał Sprawiedliwości;
· Trybunał Obrachunkowy;
· Europejski Bank Centralny.