Pierwsze uniwersytety zaczęły powstawać w Europie w XI-XII w. Należały do nich: Uniwersytet boloński, paryski i oxfordzki. W XIII i XIV stuleciu sieć uniwersytetów uległa zagęszczeniu, wskutek powstania nowych uczelni we Francji, Rzeszy i Włoszech oraz w wyniku utworzenia uniwersytetów w Europie Środkowo-Wschodniej – w Krakowie i Pradze.
Uniwersytety średniowieczne oferowały kilka możliwych ścieżek kształcenia takich jak np. prawo i medycyna. Najważniejszym kierunkiem studiów była jednak teologia.