W XII-XIII w. Polska utraciła na rzecz Rusinów Dobrzyń, na rzecz Krzyżaków Ziemię Chełmińską, a na rzecz Brandenburgii tzw. Nową Marchię. Pomorze zachodnie stało się z kolei niezależnym państwem.
Rozbite dzielnicowo państwo nie było w stanie stawiać skutecznego oporu wobec licznych wrogów zewnętrznych, którzy w XIII w. Zajęli część polskich ziem.