Poziom życia kulturalnego Arabów między VII a IX w. stał na zdecydowanie wyższym poziomie niż ówczesnych mieszkańców Europy. Arabowie, przepisując dzieła starożytnych filozofów i mówców, uchronili wiele z nich przed bezpowrotnym zniszczeniem (np. dzieła Arystotelesa), choć stworzyli też własny nurt filozoficzny. W znacznym stopniu rozwinęli astronomię i literaturę, z której liczne utwory są popularne we współczesnym świecie.
W zgodzie z zasadami islamu stworzyli też oryginalny styl budowlany z licznymi ornamentami roślinnymi i detalami, dotychczas niespotykanymi w budownictwie (np. minarety). Europejczycy po nauki medyczne udawali się do uczonych arabskich, ponieważ ich poziom wiedzy był zdecydowanie wyższy niż w Europie. Arabowie wielki nacisk kładli również na naukę kaligrafii i matematyki, natomiast upowszechnione przez nich cyfry są dziś używane na całym świecie.
Zainteresowanie Arabów naukami ścisłymi i poezją sprawiło, że cywilizacyjnie wyprzedzili oni chrześcijan. Wnieśli też olbrzymi wkład w rozwój nauki, literatury i budownictwa. Stworzyli nowy styl w budownictwie zarówno świeckim, jak i sakralnym, a siła, z jaką kultura arabska wpływała nawet na chrześcijan, jest dobrze widoczna w ruchu obrazoburczym w Bizancjum.