W micie Syzyf musiał wtaczać cały czas ciężki głaz pod górę, który u samego szczytu spadał. W powieści syzyfową pracę wykonują rusyfikacjatorzy. Starają się całkowicie zrusyfikować polską młodzież. Próbowali doprowadzić do zniknięcia języka polskiego, jednak uczniowie w tajemnicy nadal go używali. Zajęcia prowadzone w języku rosyjskim miały doprowadzić do tego, że język ojczysty zostanie zapomniany. W rezultacie młodzież jeszcze bardziej i nienawidziła język rosyjski. Wszelkie działania Rosjan kończyły się niepowodzeniem, ponieważ polskość pozostała w sercach chłopców bez względu na ich działania.
Stefan Żeromski w swoich pracach często poruszał problematykę społeczną.