Sonet IV o podtytule „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” autorstwa Mikołaja Sępa–Szarzyńskiego dotyczy nieustającej wojny, która toczy się w każdym człowieku. Tematyka utworu odnosi się do światopoglądu barokowego. Człowiek jest silnie związany z religią. Jedyną nadzieją człowieka jest Bóg.
Autor posłużył się formą sonetu. Wpisuje się on w tematykę religijną. Wiersz składa się z czterech strof, trzech zwrotek czterowersowych i jednego dwuwersu na końcu, który zawiera najważniejszą myśl całego sonetu. Typ, jaki zastosował artysta, wywodzi się z Francji i jest nazywany sonetem francuskim. Rymy występują w układzie abab abba caca aa. Sonet ma formę monologu lirycznego. Podmiot wypowiada się w imieniu całej społeczności ludzi wierzących („nasz możny Panie”), ale również jako jednostka („będę”, „zbawienia mego”, „Ty mnie przy sobie postaw”). Taka forma wskazuje, że wiersz należy do liryki bezpośredniej. Utwór wpisuje się w tematykę barokową. Charakterystyczną cechą takiej poezji jest stosowanie rozbudowanych środków stylistycznych.
Autor posługuje się konceptem – wojna–pokój. Pojawiają się przerzutnie („ale bojowanie / Byt nasz podniebny”, „Ty mnie przy sobie postaw, a przezpiecznie / Będę wojował i wygram statecznie!”), które nadają dynamikę i budują uczucie niepokoju i zaskoczenia. Sonet rozpoczyna się antytezą („wojna” z podtytułu stoi w przeciwieństwie do słowa „pokój”). Autor wykorzystuje peryfrazy (szatan jako „srogi hetman ciemności”). Paradoksy ludzkiego życia są określone przez oksymorony („łakome marności”). Refleksje przedstawiane przez osobę mówiącą mają charakter metaforyczny („byt nasz podniebny, ten dom nasz — ciało — dla zbiegłych lubości”). Osoba mówiąca w wierszu zwraca się do Boga w formie apostrofy („o nas możny Panie!”, „Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!”). Tekst powstał w XVII wieku i zawiera wiele archaizmów („zepsowanie”, „zajźrząc”, „prześpiecznie”).
Podmiot liryczny jest osobą wierzącą i stara się walczyć z pokusami i zagrożeniami, które towarzyszą w jego życiu. Zagrożenia nadchodzą do człowieka z trzech stron – otchłani piekła, środowiska, w którym żyje, natury ciała. Pokusy wynikają również głównie z natury ciała, które jest grzeszne. Ludzkie życie opiera się na nauczeniu się walki z pokusami. Człowiek tkwi w zawieszeniu między Ziemią, pełną zła a doskonałym Niebem. Szczęście stanowi harmonijną egzystencję, która jest wolna od walki ze słabościami pozbawioną ciągłej walki ze słabościami. Poddani się pokusom świadczy o tym, że człowiek poddał się w swojej walce. Grzechy stanowią chwilową zachcianką, której nie warto ulec. Chwilowe korzyści płynące z pokus psują duszę, która powstała do wyższych celów.
Człowiek jest wątły i bezradny. Wpisuje się to w barokowy światopogląd. Człowiek jako rycerz Chrystusa musi walczyć ze złem, które zdominowało świat. Skupienie na misji życia w imię Boga i przeciwstawianie się złu jest ściśle powiązane z ruchem kontrreformacji. W baroku świat otacza zło. Ludzkie ciało jest słabe i podatne na grzechy. Podmiot liryczny szuka wsparcia w Bogu. Z jego pomocą będzie mógł nadal walczyć i opierać się pokusom. Jest gotowy na stoczenie walki.
Sonet przedstawia heroiczną walkę człowieka ze złem. Walka nie jest łatwa. Wymaga wielkiej woli i determinacji. Słaby człowiek, marny w swej postaci jest podatny na pokusy. Nie może dać się zwieźć. Pokusy tylko przez moment wypełnią jego pustkę. Ma wsparcie w Bogu. Jest jego jedyną nadzieją. Jak odnaleźć w tym świecie harmonię? Jak człowiek poradzi sobie z pokusami? Jak znaleźć siłę, żeby przeciwstawić się złu?
Pamiętaj o zastosowaniu akapitów.