Zadaniem literatury klasycystycznej było „uczyć, bawiąc”. Zgodnie z tym postulatem stosowano gatunki o charakterze dydaktycznym, takie jak bajka, satyra, poemat heroiczny, komiczny powieść czy komedia.
Ponadto sięgano po gatunki wysokie, tak jak oda, hymn, epos czy tragedia i utwory okolicznościowe. Tworzono, stosując styl niski i język zbliżony do potocznego gatunku, takiego jak bajka, poemat heroikomiczny, komedia i satyra, które stały się w tym kontekście bardzo popularne.
Prawdy moralne w bajkach były wyrażane za pomocą przypowieści o zwierzętach, które posiadały typowe cechy ludzkie. Przygody zwierząt były zabawne, ale również zawierały głębokie przesłania moralne. W oświeceniu bajki tworzył przede wszystkim Ignacy Krasicki, którego teksty było uniwersalne, lecz aktualne dla ówczesnych ludzkich wad i przywar.
Tworzono również narracyjne utwory zwane od nazwiska ich francuskiego twórcy Jeana de La Fontaine'a – bajką lafontenowską lub narracyjną. W polskiej literaturze oświecenia bajki tworzyli wszyscy czołowi twórcy:
Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki, Franciszek Dionizy Kniaźnin, Adam Naruszewicz i Julian Ursyn Niemcewicz.
Satyra – Satyry tworzono, aby ośmieszyć jakąś konkretną cechę ludzką lub sytuację. Nie wyśmiewano się jednak z konkretnych osób. Mistrzem tego gatunku był Ignacy Krasicki, który charakteryzował typy ludzkie z psychologiczne zacięciem, pokazując najczęstsze wady i choroby, które toczyły ludzkość Przykładem takiej satyry jest „Pijaństwo”. Utwór ma charakter rozmowy toczonej przez dwóch szlachciców. Jeden z nich opowiada towarzyszowi o skutkach niedawnego nadużycia alkoholu, ganiąc w ostatnich słowach ten nałóg. Z kolei rozmówca chwyta wątek i dodaje swój komentarz składający się z samych górnolotnych i patetycznych słów. Słyszy jedyny rzucone na pożegnanie rzucone: „Napiję się wódki”. Puenta miała za zadanie ukazać bezsensowność działań moralizatorskich w starciu z siłą nałogu.
Poemat heroikomiczny – to utwór parodiujący epos bohaterski. Komizm wywołuje zestawienie stylu wysokiego tradycyjnego dla eposu, czyli formy języka podniosłego stylu, porównania homeryckie opisy, konstruowanie bohaterów na wzór herosów z błahą treścią. W „Myszeidzie” Ignacego Krasickiego autor w dostojny sposób opisuje wojnę mysz z kotami. Utwór oprócz śmiechu miał także wywołać w umyśle odbiorców refleksje. Autor już sprytnie wplótł w utwór elementy polskiej rzeczywistości, tak jak sejmy posłów, hetmanów. Dzięki czemu poemat stał się pełen aluzji politycznych. Aktualnej sytuacji w kraju.
Epos rycerski to utwór najczęściej wierszowany, który ukazuje dzieje życia legendarnych częściowo lub całkiem historycznych rycerzy. Na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu.