Według mnie decydujące czynniki, które wpłynęły na rozwój gospodarki w XI-XIII w. to: wynalezienie nowych metod uprawy roślin – trójpolówka, pług, nawożenie, co zwiększyło wydajność w rolnictwie; zwiększanie się liczby mieszkańców starego kontynentu oraz wynikający z tego ruch kolonizacyjny; powstawanie większej liczby dróg, co ożywiło handel krajowy i międzynarodowy, a także wzrost znaczenia pieniędzy i banków.
Na rozwój gospodarczy widoczny w Europie w XI-XIII w. nałożyło się wiele równych czynników, od politycznych po demograficzne i ekonomiczne.