Wpływ okoliczności politycznych na ekspansję protestantyzmu był niezwykle istotny w historii reformacji. Zależność ta szczególnie widoczna jest na przykładzie związanym z panowaniem Henryka VIII w Anglii. Głównym powodem rozłamu między państwem angielskim a Kościołem katolickim była chęć monarchy do rozwodu z Katarzyną Aragońską, która nie była w stanie dać mu męskiego dziedzica. Jednak papież nie udzielił zgody na rozwód, gdyż sympatyzował z Habsburgami hiszpańskimi, dla których rozpad tego małżeństwa byłby poważnym ciosem politycznym i prestiżowym. Odmowa ta skłoniła Henryka VIII do zerwania więzi z Kościołem katolickim i ogłoszenia się głową nowo utworzonego Kościoła anglikańskiego, dzięki czemu samodzielnie mógł unieważnić swoje małżeństwo, by pojąć za żonę Annę Boleyn.
Z kolei w Szkocji reformacja zaczęła się rozwijać dzięki wsparciu szkockiej arystokracji, która chciała uzyskać większą niezależność od korony angielskiej. W 1560 roku, dzięki naukom Johna Knoxa, parlament przyjął akt, który wprowadził kalwinizm jako oficjalną religię. To spowodowało, że Kościół katolicki stracił swoją pozycję u władzy i został zastąpiony przez szkocki kościół narodowy. Nowa wiara stanowiła formę oporu przed próbami integracji Szkocji z Anglią przez panujących monarchów. Był to element tak mocno spajający lokalna społeczność, że próby wprowadzenia anglikanizmu przez Jakuba I doprowadziły do wystąpień zbrojnych i buntów.
Kolejnym przykładem jest wojna trzydziestoletnia (1618-1648), która rozegrała się w Europie Środkowej, a szczególnie na obszarze Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Konflikt ten miał podłoże zarówno religijne, jak i polityczne, gdyż opierał się na walce katolickich i protestanckich księstw i państw o władzę i wpływy. W jego wyniku doszło do zawarcia pokoju westfalskiego, który uznał swobodę religijną i doprowadził do przyjęcia zasady cuiusregio, eius religio (czyj kraj, tego religia), co oznaczało, że władca mógł narzucić swoje wyznanie poddanym. Dopełnieniem konfliktów w Europie Środkowej były fale powstań chłopskich wymierzonych we władzę i kościół. Ich uczestnicy domagali się m.in. zniesienia pańszczyzny, zniesienia władzy sądowej panów ziemskich oraz wprowadzenia reform w kościele.
Max Weber, niemiecki socjolog z końca XIX wieku, w swojej teorii protestanckiej etyki pracy twierdził, że doktryna kalwińska, która kładła duży nacisk na pracę, oszczędność i umiejętność inwestowania, miała pozytywny wpływ na rozwój kapitalizmu w Europie. Według Webera etyka protestancka, która promowała ciężką pracę, oszczędzanie pieniędzy i inwestowanie ich w przedsięwzięcia finansowe, przyczyniła się do rozwoju gospodarczego Europy i Ameryki Północnej.