Władcy, którzy chcieli utrzymać lub zwiększyć swoją kontrolę nad państwem, musieli stawić czoła różnym trudnościom, w tym przekonaniu i uzyskaniu lojalności ze strony szlachty i możnych, co mogli osiągnąć poprzez nadawanie im przywilejów, tytułów, nadań ziemskich i innych zachęt materialnych.
Gwarantem utrzymania władzy była kontrola nad wojskiem, które umożliwiało zachowanie porządku i podporządkowanie opozycji stronnictwo, któremu jest ono lojalne. Jednak władcy musieli zapewnić odpowiednie środki finansowe na żołd dla żołnierzy, aby zyskać ich wierność – ich brak wiązać mógł się z buntem, a nawet przejściem żołdaków na stronę przeciwników. Brak wystarczających funduszy często zmuszał monarchów do zaciągania pożyczek u przedstawicieli rodów arystokratycznych lub innych państw, co zawsze oznaczało pewne zobowiązania. Władcy musieli skutecznie balansować między polityką wewnętrzną a zewnętrzną, wielokrotnie będąc zmuszonymi do podejmowania trudnych decyzji.
Oprócz tego musieli często radzić sobie z opozycją polityczną, która dążyła do przejęcia władzy lub osłabienia pozycji króla. Zdarzało się także, że inni członkowie dynastii mający roszczenia do tronów wszczynali wojny, by przejąć władze. Walka o sukcesję i spory terytorialne mogły prowadzić do konfliktów wewnętrznych i destabilizacji państwa. Dlatego monarchowie musieli być zdolni do skutecznego zarządzania państwem i podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych.
Jeśli chodzi o poparcie dla dążenia władcy do umocnienia swej władzy, często mogli oni liczyć na wsparcie stanu duchownego, zwłaszcza jeśli władca był sojusznikiem Kościoła lub podejmował działania zgodne z interesami religijnymi. Duchowieństwo pełnili funkcję niemożliwą do przecenienia, gdyż często było w stanie wpływać na społeczeństwo, legitymizować jego władzę i szerzyć sprzyjającą mu propagandę. Nieocenionym sojusznikami była także mniejsza szlachta, która w zamian za nadania ziemskie i tytularne była wierna swym dobrodziejom. Z kolei przeciwnicy przede wszystkim skupiali się wokół grup społecznych niezadowolonych z rządów – mogli to być dawni arystokraci odsunięci od władzy, grupy, którym odebrano dawne przywileje, innowiercy, etc.
Jeden z najbardziej znanych i wpływowych teoretyków absolutyzmu, francuski filozof i polityk Jean Bodin, w swoim dziele „Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej” opowiadał się za tolerancją religijną i równouprawnieniem przed prawem wszystkich obywateli, bez względu na wyznanie. W swoim czasie te idee były bardzo kontrowersyjne i Bodin musiał zmagać się z krytyką ze strony zarówno Kościoła, jak i części polityków. Jego prace jednak miały wpływ na dalszy rozwój myśli politycznej i filozoficznej w Europie.