XVI wiek był okresem intensywnych sporów politycznych w Europie, które miały ogromne znaczenie dla kształtowania się nowego ładu politycznego, religijnego i społecznego. Reformacja, która rozpoczęła się w pierwszej połowie wieku, doprowadziła do rozłamu w Kościele katolickim i powstania nowych wyznań, takich jak protestantyzm, luteranizm i kalwinizm. Konflikty religijne, takie jak wojny hugenockie we Francji czy wojny szmalkaldzkie w Niemczech, były wynikiem tarć między katolikami a protestantami o dominację religijną i polityczną. Ostatecznie doprowadziły one do zawarcia pokoju w Augsburgu w 155 roku i podziału Europy na katolickie i protestanckie obszary wpływów.
Powodem konfliktów były także spory polityczne i dynastyczne, które toczyły się o prawa do sukcesji, terytoria i wpływy. Przykładem takiego konfliktu były wojny włoskie, które toczyły się między Francją a Habsburgami o kontrolę nad Półwyspem Apenińskim, a także walka Habsburgów z Walezjuszami o tron Francji. Ich elementem było również przejęcie kontroli nad Hiszpanią przez Habsburgów, którym przypadła także kontrola nad Niderlandami, prowadzącymi aktywną politykę antyrojalistyczną.
Nie można także zapomnieć o wyścigu o dominację między potęgami europejskimi. Hiszpania, Francja i Anglia dążyły do zdobycia terytoriów zamorskich, bogactw, wpływów politycznych i handlowych. Wiele konfliktów wybuchało na terenach będących koloniami lub posiadłościami zależnymi od metropolii.
Jednym z najważniejszych wydarzeń politycznych XVI wieku było podpisanie pokoju w Augsburgu w 1555 roku. Pokój ten zakończył wojnę religijną w Niemczech między katolikami a protestantami i wprowadził zasadę „cuiusregio, eius religio” (czyja władza, tego religia). Oznaczało to, że władca danej ziemi mógł decydować o religii panującej na jego terenie. Było to istotne porozumienie, które zapoczątkowało erę tolerancji religijnej i umożliwiło istnienie obok siebie katolików i protestantów.