Pod panowaniem Prus ludność na anektowanych terenach znalazła się w nowym ustroju administracyjnym i prawno-gospodarczym. Prusy wprowadziły prawo niemieckie i reorganizację administracji. Polscy mieszkańcy musieli dostosować się do nowych zasad i struktur, a język polski stopniowo tracił na znaczeniu na rzecz niemieckiego. Szlachta zachowała dotychczasowe przywileje oraz władzę nad poddanymi chłopami. Mieszczaństwo za to nie mogło posiadać majątków ziemskich. Wszystkie stany zostały objęte wzrostem podatków.
Na terenach anektowanych przez Austrię sytuacja ludności również uległa zmianie. Austriacy wprowadzili tam swoje prawo i administrację. Zniesiono samorząd szlachecki, a wprowadzono sejm postulatowy, który mógł kierować prośby do cesarza, ale on nie miał obowiązku ich realizować. Szlachta nadal miała prawo do posiadania majątków ziemskich, ale sytuacja chłopów również się poprawiła – zabroniono przemocy fizycznej wobec nich, ograniczono pańszczyznę oraz zapewniono nieusuwalność z ziemi. Zlikwidowano zakony a ich majątki przeszły na własność państwa.
Na terenach wcielonych do Rosji narzucono rosyjskie swoje prawo, administrację i systemy podatkowe, a język polski stracił na znaczeniu na rzecz rosyjskiego. Ograniczono liczebność szlachty wymagającej od niej potwierdzenia swojego stanu odpowiednimi dokumentami – ci którzy nie mogli tego zrobić, zostali zaliczeni do niższych warstw społecznych. Pogorszyła się sytuacja chłopów w związku z dominującą nad nimi władzą szlachty. Grekokatolików zmuszano do przejścia na prawosławie. Nie uznano decyzji o likwidacji zakonu jezuitów, co umożliwiło ich działalność na terenie zaboru.
W każdym z tych przypadków, panowanie zaborców wprowadziło zmiany w strukturze społecznej, ekonomicznej i kulturowej. Znaczenie polskiego języka i kultury zmniejszyło się na rzecz dominujących języków i kultur zaborców. Polacy byli często dyskryminowani, a ich możliwości polityczne i społeczne były ograniczone.