Warunki naturalne Mezopotamii były kluczowe w rozwoju osadnictwa i jego przekształcenia w organizację państwową. Po pierwsze ciepły klimat oraz żyzne sprzyjał rozwojowi rolnictwa, co zachęcało koczownicze grupy do osiedlenia się. Tym, czym jednak Mezopotamia się wyróżniała na tle innych terenów Żyznego Półksiężyca były dwie rzeki – Eufrat i Tygrys.
Jako że na terenie Bliskiego Wschodu opady występują raczej rzadko, mogły one zapewnić dostęp do wody niezbędny dla uprawiania żywności i rozwoju osadnictwa. Istotna była też konieczność tworzenie kanałów irygacyjnych mających ułatwić nawadnianie pól uprawnych. Takie przedsięwzięcia jednoczyły lokalne społeczności, w konsekwencji doprowadzając do powstania organizmów państwowych.
Warunki naturalne często są czynnikiem, który determinuje, w jaki sposób osadnictwo jest w stanie się rozwijać i przekształcić w organizm państwowy. Możemy to zaobserwować na przykładzie Mezopotamii, w której teren międzyrzecza umożliwił rozwój rolnictwa i powstanie cywilizacji.