Modlitwa Winrycha wskazuje na szlachetne pobudki, jest ona zmówiona na wzór rycerskiej śmierci, tuż przed śmiercią bohater spogląda w niebo i prosi Boga o wybaczenie. Zachowanie bohatera wynika z wewnętrznych wartości i przekonań.
Zachowanie chłopa jest wyuczone, posiada on pewne kalki kulturowe, które stosuje w określonych okolicznościach. Modlitwa zmówiona nad ciałem jest raczej odruchem przyzwoitości, niż miałaby wynikać z wewnętrznych przekonań.
Śmierć bohatera Żeromskiego można rozpatrywać w kontekście śmierci rycerskiej wpisującej się w kulturę wzorców umierania – ars moriendi. Wzorcową postacią realizująca etos rycerski jest Roland z Pieśni o Rolandzie. Podobieństwa, jakie występują między śmiercią Winrycha, a śmiercią Rolanda to: śmierć w samotności oraz zwrócenie się do Boga z prośbą o wybaczenie. Różnice to: Winrych jest poniżony, umiera w błocie i zapomnieniu, Roland jest uwznioślony, przyjęty do nieba, upamiętniony.