Według Encyklopedii PWN honor to „cześć, godność osobista, zaszczyt, szacunek, dobra sława, którą cieszy się jednostka w społeczeństwie. Jest też rozumiany jako cnota bądź wartość jednostki, której zachowanie jest uwarunkowane realizacją szczególnego rodzaju cechy, np. odwagi, odpowiedzialności, wierności (przyjmując często postać skodyfikowanych norm)”. Ostatnie zdanie umieszczone w nawiasie świadczy o tym, że honor jest uogólniony dla wszystkich, powinniśmy go rozumieć podobnie – czy tak jest? Poniżej omówię, czym honor był dla bohaterów Żeromskiego w Echach leśnych oraz Conrada w Lordzie Jimie.
Jim pojmuje honor jako odważne zachowanie w obronie ludzi w sytuacji kryzysu. Kiedy zdaje sobie sprawę ze swojego zachowania na „Patnie”, kiedy uświadamia, że zawiódł, zaczyna pragnąć śmierci. Warto zwrócić uwagę, że wpływ na jego zachowanie miały wpływ silne emocje w tej sytuacji oraz zachowanie innych odpowiedzialnych za statek osób, m.in. kapitana, które uciekają z okrętu. Nie ma wątpliwości, że Jim znalazł się w sytuacji tragicznej – stanął przed wyborem między wysokimi wartościami honorem–życiem–śmiercią. Historii Jima dopełniają następujące fakty: odwaga do stanięcia przed sądem oraz jego postawa na Patusanie. Stanięcie przed sądem świadczy o walce o odzyskanie honoru przez Jima. Jim wiedział, że będzie społecznie osądzony według uogólnionych norm, oceniona zostanie jego godność, szacunek, który przyznawany jest przez społeczeństwo i poddał się tej ocenie, co jest przejawem odwagi. Kolejna sprawa to jego postawa na Patusanie, gdzie poszedł na pewną śmierć w celu odzyskania honoru. Jednak myślę, że istotne jest także to, iż na rzecz odzyskania honoru Jim opuścił ukochaną. Klejnot mogła w całkiem inny sposób myśleć o honorze niż Jim, dla niej honor mogło stanowić bycie wiernym miłości.
Dwojakie postrzeganie honoru odnaleźć można w Echach leśnych Żeromskiego. Na honor można popatrzyć z perspektywy generała oraz innych rozmówców, a przedmiotem rozważań jest postawa Jana Rozłuckiego. Według generała i z punktu widzenia etosu żołnierza Jan postąpił niesłusznie, splamił przysięgę żołnierską i zasłużył na swój los – ucieczka z wojska, a co więcej przyłączenie się do sił przeciwnika jest najgorszym wojskowym przewinieniem. Całkiem inaczej na sprawę honoru Jana zapatrują się inni uczestnicy rozmowy przy ognisku – patrzą na bohatera jak na Polaka, który wrócił do swych korzeni i odznaczył się odwagą, wiernością wartościom, a tym samym zyskał szacunek społeczności.
Honor okazuje się wartością przypisaną człowiekowi, ale także podlegającą ocenie społeczności. W zależności czy na Jima spojrzymy jego oczami, oczami sądu czy sercem Klejnotu, honor ujrzymy z różnych perspektyw. Jeszcze wyraźniej widać to na przykładzie Jana Rozłuckiego, gdzie w jednej postawie widoczne są spojrzenia z dwóch przeciwnych sobie perspektyw.
Tworząc wypowiedzi pisemne, pamiętaj o zachowaniu kompozycji. Zacznij od wstępu, gdzie umieścisz temat wypowiedzi, tezę lub pytanie problemowe. Następnie w rozwinięciu posługując się argumentami i przykładami, rozwiń problem zawarty we wstępie. Zakończenie to miejsce na podsumowanie rozważań.