Na ukształtowanie się nowoczesnego narodu polskiego, przekonanego o swojej tożsamości narodowej i kulturalnej, wpłynęły:
· powszechność nowych nurtów filozoficznych, przekonanie o integracji narodu pod względem wspólnego języka i wspólnej kultury,
· odejście od podziału klasowego, zmniejszenie znaczenia szlachty,
· próby rozpowszechnienia poczucia polskości wśród wszystkich warstw społecznych,
· powstawanie nowych partii politycznych,
· szerzenie wiadomości o świadomości narodowej poprzez Kościół katolicki,
· rozwój szkolnictwa.
Ukształtowanie się nowoczesnego narodu polskiego wiązało się z wyparciem dawnych, konserwatywnych przekonań dotyczących podziału społeczeństwa wedle pochodzenia. Ludność polska poszerzała swoją świadomość narodową, łącząc się poprzez wspólny język i kulturę.