W tym zadaniu musisz stworzyć porównanie dwóch średniowiecznych utworów – „Bogurodzicy” oraz „Lamentu Świętokrzyskiego”, biorąc pod uwagę wypisane elementy tych dzieł.
Przykładowe rozwiązanie zadania w formie tabeli porównawczej:
| „Bogurodzica” | „Lament Świętokrzyski” | |
| Czas powstania | Przełom XII/XIII w., zapisana została w XVI w. | Koniec XVI w. |
| Typ liryki | Liryka bezpośrednia, modlitwa | Liryka bezpośrednia, lament |
| Nadawca | Zbiorowość ludzi wierzących | Maryja |
| Adresat | Maryja, Jezus Chrystus | Ludzie wierzący, Syn Boży, Archanioł Gabriel, matki |
| Obraz Boga | – Bóg, jako najwyższa istota, do której ludzie zwracają się o łaskę i miłosierdzie | – Bóg, jako najwyższy Stwórca, o którego miłosierdzie powinny modlić się inne matki, by uchronić swoje dzieci |
| Sposób ukazania Maryi | – pośredniczka między Bogiem a ludźmi,– postać posiadająca boskie cechy, uwznioślona, majestatyczna,– bliska ludziom, rozumiejąca ich pragnienia i potrzeby. | – kochająca i cierpiąca matka, – człowiek, przeżywający wiele emocji. |
| Styl | Wzniosły, patetyczny, obecność wielu środków stylistycznych (apostrof, antytez, epitetów), rytmizacja tekstu, obecność refrenu | Wzniosły, patetyczny, obecność wielu środków stylistycznych (apostrof, antytez, epitetów), dramatyzm w utworze |
| Idea przewodnia dzieła | Ukazanie modlitwy do Boga, prośby o dostatnie życie i spokój po śmierci, prośby o wstawiennictwo i pośrednictwo Maryi | Ukazanie cierpienia Matki Bożej, ukazanie motywu Męki Pańskiej |
„Bogurodzica” oraz „Lament Świętokrzyski” różnią się od siebie między innym pod względem ukazania obrazu Matki Boskiej. W modlitwie jest ona określona boskimi cechami i uwznioślona, w lamencie natomiast utożsamiona ze zwykłą, cierpiącą kobietą. Takie przedstawienie postaci wpływa na wymowę każdego z utworów, a także ich idee przewodnie. Elementami, które łączą oba te teksty, są m.in. typ liryki, styl oraz kompozycja, w jakiej zostały napisane. Podmioty liryczne oraz adresaci dzieł są ci sami, ale pełnią odwrotne role – w „Bogurodzicy” Matka Boża jest adresatką wypowiedzi wierzących, natomiast w „Lamencie Świętokrzyskim” to sama Maryja zwraca się m.in. do prostych ludzi.
Ćwiczenie 2.
256Ćwiczenie 3.
256