Tak, melancholia może być postawą twórczą. Dowodem na to są dzieła sztuki, które powstają pod wpływem tego stanu, np. wiersz Kazimierza Przerwy–Tetmajera czy dzieło Melancholik Wojciecha Weissa. Współgra ona z dominującym w tamtym momencie nastrojem pesymizmu końca wieków.
Koniec przełomu wieków – okres w polskiej literaturze obecny głównie w wierszach Tetmajer z lat 90. XIX w. Przejawia się: pesymizmem, poczuciem bezradności, przekonaniem, że nowy wiek nie przyniesie nic dobrego, a wręcz, że może oznaczać zagładę ludzkości. Widoczne jest poczucie utraty bezpieczeństwa przez bohatera i podmiot liryczny.