Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana powstała na skutek dużego zapotrzebowania na żywność w Europie, która była spowodowana wzrostem liczby ludności. W transporcie zboża bardzo ważną rolę odgrywał dostęp Rzeczypospolitej do Bałtyku, dzięki temu możliwe było przewożenie zboża droga wodną. Była ona bardziej opłacalna ze względu na bardzo złą jakość polskich dróg.
Szlachta zaczęła zakładać duże gospodarstwa rolne, które opierały się na pracy chłopów całkowicie poddanych szlachcie. W folwarkach chłopi odrabiali pańszczyznę, czyli przymus pracy na polu należącym do pana feudalnego.
Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana wykształciła się na wschodzie Europy i niestety powodowała wyraźną różnicę między wschodem a zachodem, gdzie dominowała gospodarka towarowo-pieniężna. Granicę podziału stanowiła rzeka Łaba.