Cesarstwo Zachodnie upadło w 476 r. Na jego gruzach powstało wiele nowych państw barbarzyńskich, które błyskawicznie się rozwijały, by wkrótce równie szybko upaść. Wyjątek stanowiło państwo Franków i Wizygotów, które przetrwały znacznie dłużej. Po pewnym czasie nowe elity rządzące uległy romanizacji i chrystianizacji. Na wschodzie natomiast, dalej istniało Cesarstwo Bizantyjskie, co uniemożliwiało powstanie nowych państw. Wyjątek stanowił półwysep Arabski, gdzie próżnię polityczną zapełnili Arabowie. Wpływy Arabów oddziaływały znacząco na kulturę i religię Bizancjum, co doprowadziło do wytworzenia się rozbić pomiędzy kościołem na zachodzie i na wschodzie.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego na zachodzie rozwój tej części dawnego Imperium zaczął przebiegać odmiennie od dalej istniejącego Cesarstwa Bizantyńskiego. Doprowadziło to nie tylko do zmian politycznych, ale również do rozbieżności religijnych (z czasem na wchodzie wykrystalizuje się prawosławie) i kulturowych (wzorce będą czerpane z różnych źródeł).