Oba dzieła to monumentalne powieści poruszające ważne dla Polski i rezonujące w danej epoce tematy. W Lalce bohaterowie realizują podstawowe hasła pozytywizmu, takie jak praca u podstaw i praca organiczna. Autor powieści podkreśla poświęcenie szlachetnych jednostek. Ukazane jest w niej ścieranie się dwóch epok – romantyzmu i pozytywizmu, także przez rozdziały pisane z perspektywy Rzeckiego. Lalka ma wile cech powieści realistycznej, w opisach Powiśla pojawiają się również fragmenty naturalistyczne.
W czasie powstania Chłopów tematyka poruszana w powieści była bardzo popularna. Bardzo ważny jest również wątek pracy, którą autor nie pokazuje jednak przez wzniosłe idee pozytywizmu, lecz przez ciężką i uczciwą pracę chłopów. Nowatorskie jest również korzystanie z trzech narratorów, z których każdy inaczej postrzega rzeczywistość.
Granice okresów literackich nie są ściśle określone, mają umowny charakter. Za daty rozpoczynające i kończące poszczególne epoki przyjmuje się najbardziej reprezentatywne wydarzania. Czas trwania danych kierunków jest różny w różnych państwach, ponieważ wpływają na to indywidualne czynniki, przede wszystkim kulturowo-społeczny rozwój danego społeczeństwa.