Temat: Obraz wsi i chłopów w utworach końca XIX i początków XX w.
W utworach końca XIX i początków XX w. wyłania się interesujący obraz wsi oraz chłopów. Stanisław Wyspiański dokonuje mitologizacji wsi, która w oczach chłopów, a przede wszystkim inteligencji jawi się jako kraina „mlekiem i miodem płynąca”, kraina szczęścia i dobrobytu, uosabia starożytną Arkadię. Autor ukazuje pozorne zafascynowanie młodopolskich artystów wsią oraz warstwą chłopską. Naiwne spojrzenie, uwzględniające jedynie pozytywne aspekty życia na wsi nie są obce Inteligencji. Przykładem jest postawa Pana Młodego, który nie dostrzega żadnych jej wad. W utworze ukazana została powszechna dla Młodej Polski chłopomania – fascynacja ludowością, folklorem oraz codziennym życiem chłopów. Warstwa ta nie została ukazana przez autora jedynie w pozytywnym świetle, Stanisław Wyspiański obrazuje ich jako często skorych do pijaństwa a tym samym awantur, bójek. Mimo iż charakteryzuje ich niezwykła siła i zapał nie potrafią się zjednoczyć wobec kwestii narodowowyzwoleńczej. Jasiek gubi róg, co tym samym ma symboliczny wymiar – ukazuje, iż mimo odwagi chłopi nie potrafią zmobilizować się do walki o ojczyznę.
Fascynacja wiejskim życiem obecna jest również w innych utworach. Władysław Reymont z niezwykłą dokładnością odwzorowuje życie społeczności Lipiec. Opisuje m.in. ustaloną hierarchię ról i obowiązków w rodzinie, system organizacji pracy, zwraca również uwagę na takie szczegóły jak detale strojów, gwarę wiejską, opisuje relacje międzyludzkie, ludowe zwyczaje i obchody świąt religijnych. Dokonuje także mitologizacji wsi – istotną rolę odgrywa w niej natura, która wyznacza cykl życia mieszkańców Lipiec. Czas jest tutaj kolisty, to on reguluje rytm pracy lipieckiej gromady. W Chłopach mamy do czynienia z podmiotem zbiorowym, którym jest społeczność wiejska. Mieszkańcy opisywanej wsi to bardzo zróżnicowana grupa, która jest zhierarchizowana nie tylko pod względem finansowym, ale przede wszystkim ogromną wartość odgrywa dla warstwy chłopów ziemia. Ten, kto ma jej najwięcej, stanowi przywódcę, taką funkcję pełni Maciej Boryna, jeden z głównych bohaterów powieści. Choć Lipowczanie są wewnętrznie podzieleni, w ważnej sprawie potrafią się zjednoczyć, czego przykładem jest walka o las.
Obraz wsi w utworach młodopolskich artystów może być bardzo różny. W swoich dziełach prezentują wieś jako:
– Wesele, Stanisław Wyspiański – krainę szczęścia, arkadię, ale także obiekt pozornej fascynacji, która opiera się jedynie na naiwnym postrzeganiu wsi jako miejsca niepozbawionego wad (chłopomania),
– Chłopi, Władysław Reymont – miejsce życia zróżnicowanej, zhierarchizowanej społeczności (najbogatszych, średniozamożnych, chłopów małorolnych, służbę, komorników), których rytm pracy wyznacza natura.