| Nawiązanie do powstania styczniowego | |
| wprowadzenie informacji o opisywanym wydarzeniu | – za pośrednictwem Jana;– ukazane w perspektywie wspomnień dziecka;– niewyrażone wprost; |
| powody nienazwania opisywanego wydarzenia | – sytuacja polityczna w czasie tworzenia powieści;– cenzura i kontrola życia społecznego;– brak możliwości pisania o treściach narodowych w bezpośredni sposób; |
Orzeszkowa nawiązuje do powstania styczniowego, które opisuje za pomocą wspomnień Jana Bohatyrowicza, który był wtedy dzieckiem. Dzięki temu informacje na temat wydarzenia nie są przedstawione wprost: „Nad piaskami zaś ciągle grzmiało a grzmiało i dopiero przed samym wieczorem grzmoty te zaczęły pomału ustawać, aż i zupełnie ustały, a za to po całym borze poniosły się wielkie ludzkie krzyki i zgiełki”. Orzeszkowa nie nazywa opisywanego wydarzenia z powodu sytuacji politycznej w kraju – cenzura i kontrola społeczna.