Szkoła krakowska przyczyn upadku państwa polsko-litewskiego upatrywała raczej w przyczynach wewnętrznych – słabości państwa i ustroju politycznego. Szkoła warszawska zaś zwraca uwagę raczej na przyczyny zewnętrzne – podkreślając zaborczą politykę sąsiadów Rzeczypospolitej.
Nie tylko wśród historyków, ale także wśród narodu trwała dyskusja na temat przyczyn upadku Rzeczypospolitej.