W polskiej historiografii należy wyszczególnić przede wszystkim dwie szkoły historyczne z różnymi stanowiskami na temat przyczyn rozbiorów Polski. Są to:
szkoła warszawska; która upatrywała przyczyn rozbiorów głównie w zaborczej polityce sąsiadów
szkoła krakowska; która upatrywała przyczyn rozbiorów głównie w słabości ustroju politycznego Rzeczypospolitej.
Realnie, na przyczyny rozbiorów składają się zarówno przyczyny wewnętrzne oraz zewnętrzne, co przyznają także reprezentanci obu szkół.