Stosunek Prusa do wiary w pracę organiczną:
– niemożliwość zrealizowania idei w polskim społeczeństwie;
– ukazanie podziałów społecznych;
– oderwanie od rzeczywistości arystokracji;
– dążenie do wzbogacenia się mieszczan;
– nędza i bieda najuboższych;
– brak podjęcia prób wspólnego działania i współpracy;
– działanie nielicznych jednostek jest niewystarczające.
Praca organiczna zakłada, że społeczeństwo jest żywym organizmem – wszystkie jednostki i warstwy społeczne muszą ze sobą współpracować w celu rozwoju całości społeczeństwa.
Prus w swojej powieści przedstawia idee pozytywistyczne oraz bohaterów, którzy je realizują. Jest ich jednak za mało, żeby ich działania mogły przynieść rzeczywisty rezultat. Polskie społeczeństwo jest zbyt podzielone, żeby idea pracy organicznej mogła być zrealizowana. Cierpi na nędzę, brak wykształcenia oraz egoizm warstw posiadających. Większość dba wyłącznie o swoją własną korzyść, nie podejmuje prób współpracy w celu działania na rzecz rozwoju i poprawy sytuacji ogółu społeczeństwa.