Przez czternaście lat może się wiele wydarzyć w życiu człowieka, nie inaczej było w przypadku Jana Kasprowicza, którego Hymny zostały wydane w 1902 roku, a Księga ubogich w 1916. Tak jak zmieniało się życie poety – na początku wieku miał już za sobą nieudane małżeństwo, a kilkanaście lat później wstąpił w szczęśliwy związek, tak zmieniał się też jego sposób mówienia o świecie. Dlatego w Dies irae oraz w utworze ***Witajcie, kochane góry występuje całkiem inny język poetycki.
W Dies irae język wskazuje na silne emocje, pokazuje zmagania ze światem, przejawia kryzys wiary i bunt – wrażenie te zostały uzyskane przez użycie konkretnych środków artystycznych. Poeta nagromadził wyraziste oraz ciemne kolory: „A krew w tych morzach, w tych czerwonych rzekach” oraz „czarne palce nóg,/ pokrytych siecią fioletowych żył”, posłużył się także efektami świetlnymi, zastosował opozycję światła i ciemności. Użył też sformułowań nacechowanych emocjonalnie – są one skierowane do Boga i przybierają formę oskarżenia: „Na mękę wieków patrzysz niewidzącym okiem i sądzisz!”. Powyższe czynniki wskazują na wykorzystanie przez Kasprowicza obrazowania ekspresjonistycznego, dla którego charakterystyczne jest także użycie kontrastów: „Jasność jasności/ Zmrok zmroków / Łaska łask i gniewów Gniew”, oksymoronów: „Źródło zdrady! Kyrie elejson!”; „Przyczyno grzechu/ i zemsty, i rozpaczy szaleńczego śmiechu! Kyrie elejson!” oraz hiperboli: „Pańskich gniewów nieskończony dzień”. Wykorzystane środki wyrazu służą wzmocnieniu odbioru, podkreśleniu wysokiego poziomu emocji, wyrażeniu wewnętrznego świata osoby mówiącej, podkreśleniu buntu, wyrażeniu nastroju niszczycielskiego pesymizmu.
Czternaście lat później w utworze ***Witajcie, kochane góry poeta także sięga po środki służące wyrażeniu emocji, ale jakże to inne środki i inne emocje. Pojawia się kontrast między życiem w mieście („Wrzaskliwy rozgwar miasta”), a życiem na wsi, służący podkreśleniu harmonii i radości bycia z przyrodą. Poeta używa także wykrzyknień, ale nie po to, aby oskarżać, jak w Dies irae, ale w celu wyrażenia zachwytu, tęsknoty, przywiązania: „Tak! Byłem daleko!”, „O jakżeż tu miło! jak miło!” – powtórzenie podkreśla emocjonalne nastawienie podmiotu do świata. Warto też zwrócić uwagę na symbole, które bliskie są prostemu człowiekowi: chata przydrożna, przyjaciel leciwy, droga rzeka. Język wiersza ***Witajcie, kochane góry wskazuje na franciszkańską postawę podmiotu, który w bliskich stronach czuje wolność, zwraca się do natury, podziwia przyrodę i jest z nią związany emocjonalnie.
Na podstawie dwóch utworów: Dies irae oraz ***Witajcie, kochane góry widać, że poeta przeszedł zmianę. W języku utworu z początku XX wieku widać bunt, kryzys wiary, oskarżenia. Czternaście lat później język jest złagodzony i harmonijny – co ważne w poecie pogodzonym ze światem także jest miejsce na przyjęcie śmierci i smutek, ale jest to smutek wpisany w harmonię natury.
Tworząc wypowiedzi pisemne, pamiętaj o zachowaniu kompozycji. Zacznij od wstępu, gdzie umieścisz temat wypowiedzi, tezę lub pytanie problemowe. Następnie w rozwinięciu posługując się argumentami i przykładami, rozwiń problem zawarty we wstępie. Zakończenie to miejsce na podsumowanie rozważań.