Polskie formacje u boku ZSRR rozpoczęły się od działania Związku Patriotów Polskich, który organizował polskie siły pod przewodnictwem Sowietów. Nad Oką w Sielcach sformowano 1 Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, w której postawiono na podkreślanie polskości w celach propagandowych. Dywizja ta w bitwie pod Lenino odniosła klęskę, tracąc ok. 25 % żołnierzy, co zostało obrócone w sukces armii.
Po porażce pod Lenino 1 Dywizję cofnięto z frontu i wraz z nowymi żołnierzami stworzono z niej 1 Armię Wojska Polskiego, która liczyła 100 tys. w połowie 1944 r. Z kolei, gdy Armia Czerwona wkroczyła na ziemie polskie liczba żołnierzy wzrosła do 400 tys., co przyczyniło się do powstania 2 Armii WP.
Armię zasilali ochotnicy i ogłoszony przymusowy pobór, natomiast oficerowie składali się z żołnierzy posłusznych Stalinowi.