Początkowe próby stworzenia komunistycznej partii nie powiodły się, ponieważ komunizm nie cieszył się w Polsce uznaniem. Gdy ZSRR zaatakował Polskę w 1939 r., wielu polskich komunistów brało czynny udział w tworzeniu radzieckich struktur na okupowanych przez Sowietów ziemiach polskich. Prowadzili również działania propagandowe. Po agresji Niemiec na ZSRR w 1941 r. Stalin wezwał do walki z hitlerowcami wszystkich komunistów europejskich. Z kolei w Polsce komunistów było stosunkowo mało i byli słabo zorganizowani.
Stalinowi zależało na ziemiach polskich, gdyż przez nie biegły najważniejsze szlaki komunikacyjne, które łączyły Niemcy ze wschodem. Większa kontrola nad tymi terenami mogłaby wpłynąć na polepszenie sytuacji ZSRR.
Dużym krokiem w kierunku podporządkowania Polski ZSRR było tworzenie ludowego Wojska Polskiego oraz stworzenie PKWN. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego powstał w celu stworzenia czegoś na wzór rządu, w którego składzie zasiadają komuniści i zależni od nich politycy. Efektem tych dążeń było stworzenie PKWN 20 lipca 1944 r. w Moskwie, działalności z pomocą NKWD niszczono przeciwników ZSRR, w tym działaczy podziemia. Sprzeciwiono się także żołnierzom AK. Ustalono także granicę polsko–sowiecką wg. linii Curzona, co Stalin uzgodnił na konferencjach wielkiej trójki.
W obliczu ataku ze strony Niemców pozbył się sprzymierzeńca, z którym musiałby się podzielić. Dzięki frontowi wschodniemu w ostatnich latach wojny opanował on wschód Europy, w tym Polskę.