Państwa bloku wschodniego były politycznie i gospodarczo zależne od ZSRS. Władze w nich przejęli komuniści, którzy wypełniali polecenia Sowietów. Następnie wprowadzono tam system gospodarczy przypominający model przyjęty w ZSRS.
Zamiast gospodarki wolnorynkowej stosowano gospodarkę centralnie planowaną. Przeprowadzono nacjonalizację przemysłu, usług i handlu. Ziemianie utracili swoje posiadłości, które zostały rozdane chłopom lub przejęte przez państwo.
W państwach Europy Środkowo-Wschodniej funkcjonowały rządy i parlamenty. Faktycznie zasiadali w nich komuniści, co sprawiało, że rządy i parlamenty nie miały żadnego oddziaływania na władzę.