| Utwór | Bohater | Rola pieniędzy |
| „Lalka” Bolesław Prus | Stanisław Wokulski | – dostrzega i rozumie ich wartość;– wykorzystuje je do realizacji własnych celów;– imponuje arystokracji swoim majątkiem;– rozumie, że decydują o pozycji człowieka;– wycenia otaczającą go rzeczywistość, w tym Izabelę Łęcką; |
| doktor Szuman | – zależy od nich życie i sytuacja człowieka;– pozwalają zaspokajać różne potrzeby;– kształtują międzyludzkie relacje;– zapewniają komfortowe życie, szacunek otoczenia oraz miłość; | |
| Izabela Łęcka | – wyznacznik wartości człowieka– wyznacznik korzystności małżeństwa; | |
| „Powracająca fala” Bolesław Prus | Marcin Böhme | – nie odczuwa potrzeby bogacenia się |
| Gotlieb Adler | – jego życiem kieruje pragnienie ciągłego wzbogacenia się | |
| „Ojciec Goriot” Honoriusz Balzak | Jan Joachim Goriot | – zapewniają wszystko;– próba kupienia miłości córek;– droga do szczęścia; |
| Eugeniusz de Rastignac | – decydują o życiu człowieka;– zapewniają przywileje;– są ponad prawem i moralnością; |
Pozytywiście w swoich utworach uczynili z pieniądza wartość, która decyduje o pozycji społecznej, wpływach i prestiżu.