| Bohater „Lalki” Bolesława Prusa | Realizacja ideałów pozytywistycznych |
| Stanisław Wokulski | – wiara w naukę i rozwój;– wspieranie Ochockiego;– praca organiczna i praca u podstaw;– działalność filantropijna;– pomoc Mariannie, Wysockiemu i Węgiełkowi;– pomnaża swój majątek;– zakłada spółkę do handlu ze Wschodem;– wspiera Szlangbauma i ułatwia mu asymilację w polskim społeczeństwie; |
| Julian Ochocki | – scjentyzm – oddaje swoje życie nauce i wynalazkom;– wykształcony naukowiec;– skonstruował stos i lampę elektryczną;– pragnie zbudować maszynę latającą;– ewolucjonizm;– wierzy, że rozwój techniczny umożliwia rozwój społeczeństwa; |
| prezesowa Zasławska | – praca organiczna i praca u podstaw;– tworzy wzorowe gospodarstwo;– tworzy godne warunki pracy dla pracowników i dba o ich zdrowie;– jest wrażliwa na los innych |
Ideały pozytywistyczne:
– scjentyzm – poznanie poprzez naukę i rozum;
– stosowanie wiedzy użytecznej przydatnej dla ogółu;
– postęp umożliwia rozwój ludzkości;
– troska o wszystkie warstwy społeczne;
– emancypacja kobiet;
– asymilacja Żydów;
– praca organiczna i praca u podstaw;
– utylitaryzm;
– zainteresowanie aktualnymi problemami społecznymi;
– ewolucjonizm;
– determinizm.