| Nazwa państwa/cywilizacji/ludu | Położenie | Osiągnięciacywilizacyjne | Osiągnięcia kulturowe | |
| I | Mezopotamia | – Bliski Wschód, na Zachód od Azji Mniejszej,– w dorzeczu Tygrysu i Eufratu– nad północno – zachodnim wybrzeżem Zatoki Perskiej | koło (do poruszania wozu, koło garncarskie, pismo klinowe ideograficzno – fonetyczne, irygacja, zigguraty, wiedza medyczna, astronomia, państwo (forma organizacji społeczeństwa), rządy teokratyczne, | Kodeks Hammurabiego, wiszące ogrody Semiramidy, Epos o Gilgameszu, wierzenia/religie/kulty, monumentalne kamienne budowle |
| II | Egipt | – wzdłuż rzeki Nil,– od północy nad Morzem Śródziemnym, od wschodu nad Morzem Czerwonym, | irygacja, mumifikacja piramidy, hieroglify, kolorowe szkło, papirus (materiał piśmienniczy), wiedza medyczna, astronomia, rządy teokratyczne, państwo (forma organizacji społeczeństwa),kalendarz słoneczny | Księgi umarłych, monumentalne kamienne budowle, wierzenia/religie/kulty |
| III | Izraelici/Hebrajczycy | – na wybrzeżu Morza Śródziemnego– nad rzeką Jordan | państwo (forma organizacji społeczeństwa), koncepcja narodu wybranego, | Biblia hebrajska/Tora, Talmud, Dziesięć Przykazań, Druga Świątynia, monoteizm, monumentalne kamienne budowle |
| IV | Hellenowie/Grecy | – na południu Płw. Bałkańskiego– na wyspach Morza Jońskiego i Egejskiego | matematyka, geometria, | wierzenia/religie/kulty, monumentalne kamienne budowle |
W basenie Morza Śródziemnego oraz na Bliskim i Dalekim Wschodzie prężnie rozwijały się ludzkie cywilizacje prehistoryczne i antyczne. Rozwój cywilizacji umożliwiała przede wszystkim bliskość wielkich rzek, których wylewy umożliwiały rozwój rolnictwa i przejście do osiadłego trybu życia (między innymi dlatego cywilizacja starożytnych Greków ukształtowała się najpóźniej).