Centralnie sterowana gospodarka planowa nie sprawdziła się w dłuższej perspektywie. ZSRS doświadczało stagnacji gospodarczej, niedoborów, korupcji i nieefektywności produkcji. Przestarzałe metody zarządzania i brak innowacyjności wpłynęły na spadek tempa wzrostu gospodarczego. ZSRS prowadziło intensywny wyścig zbrojeń z Zachodem, co wymagało ogromnych nakładów finansowych. To przyczyniło się do narastającego zadłużenia i osłabienia gospodarki. Jednocześnie społeczeństwo odczuwało braki w dostępie do podstawowych dóbr.
Narastające problemy społeczne i gospodarcze powodowały kryzys etyczny, związany z utratą wartości moralnych, co prowadziło do zaniku zaufania wobec władz i systemu. Wewnętrzne napięcia etniczne przyczyniały się do destabilizacji kraju. Mimo represji, w latach 80. pojawiły się masowe protesty społeczne, zwłaszcza na tle rozpadu systemu komunistycznego w innych krajach bloku wschodniego. społeczeństwo domagało się zmian i demokratycznych reform.
Kryzys w Związku Radzieckim w latach 70. i 80. XX wieku był złożonym zbiorem czynników, zarówno gospodarczych, jak i politycznych, które przyczyniły się do stopniowego osłabienia i destabilizacji systemu sowieckiego.