| Bezpośrednie skutki | Długofalowe skutki | |
| Rozpad ZSRR | · Powstanie niepodległych państwa, takich jak Rosja, Ukraina, Białoruś, Łotwa, Litwa, Estonia i wiele innych.· Przemiany ustrojowe i polityczne.· Zmiana gospodarki z centralnie sterowanej na systemy rynkowe. | · Niestabilność systemu podczas przemian, które nie zawsze przynoszą pożądane skutki.· Napięcia etniczne.· Przemiany geopolityczne. |
| Zjednoczenie Niemiec | · Polityczne, ekonomiczne i społeczne połączenie obu państw.· Wzajemna integracja gospodarcza – zmiana gosp. NRD na rynkową, rozwój obszarów NRD przez RFN.· Wyrównanie sił w Europie. | · Początkowy kryzys po zjednoczeniu przyniósł potężny ekonomiczny rozwój.· Umocnienie Unii Europejskiej.· Działania na rzecz polityki stabilności i bezpieczeństwa.· Tworzenie nowej świadomości narodowej Niemców. |
Oba te wydarzenia zmieniły cały układ geopolityczny na świecie. Rozpad ZSRR był odświeżeniem polityki na świecie i widmem pokoju i dobrobytu na świecie, o którym marzono po II wojnie światowej.