Wiersz „Smutny młodzieniec” opowiada o zdarzeniu, które miało miejsce w nieznanym mieście i dotyczy spotkania głównego bohatera z Jezusem zwanym „Wiecznym Przechodniem”. Tekst ten należy do gatunku liryki sytuacyjnej, co oznacza, że skupia się na przedstawieniu konkretnego momentu. Autor, Stanisław Baliński, który był emigrantem, może być utożsamiany z głównym bohaterem, który również stracił wiele, przebywając poza ojczyzną, ale nie chce utracić wspomnień, będących dla niego jedynym bogactwem. Wiersz nawiązuje do tragicznej rzeczywistości emigrantów, porównując ich do „Wiecznych Przechodniów”, podkreślając samotność, nieszczęście i rezygnację. Nawet wiara nie dostarcza im pocieszenia, co jest ukazane poprzez opis bohatera, który smutny opuszcza głowę i opuszcza ręce.
Sytuacja liryczna jest istotna dla pełniejszego zrozumienia sensu utworu, ponieważ ukazuje ona dramatyczną wewnętrzną podróż młodzieńca, jego próbę znalezienia sensu i nadziei w obliczu życiowych trudności. Wiersz porusza tematy egzystencjalne, wiary, straty i poszukiwania sensu, a sytuacja liryczna jest narzędziem, przez które te tematy są rozwijane i ukazywane czytelnikowi.